یکی از روشها برای دوام بیشتر در برابر شرایط صحرا به خواب رفتن یا به عبارت دیگر فعالیت کم است. گونه هایی از گیاهان که از این شیوه استفاده میکنند به عنوان گیاهان یکروزه شناخته شده اند. آنها عموما در کمتر از یک سال بالغ می‌شوند، و با فرو رفتن به خواب از هنگامی که به شکل بذر هستند در برابر کمبود آب دوام می‌آورند و سپس به هنگام باران به سرعت جوانه میزنند. جوانه ی آنها بسیار سریع رشد میکند. و سپس شکوفه ها در زمان بسیار محدودی شکل میگیرند، و بنابراین در چند هفته تمامی چرخه ی زندگی گیاه از مرحله ی بذر بودن به مرحله ی تولید بذر انتقال میابد.
بارندگی در صحرا غیر معمول و غیر قابل پیشبینی است. اگر بذر گیاهان یکروزه در طول یک بارندگی تنها به جوانه تبدیل میشد و سپس در طی خشکسالی پس از آن می پلاسید، گونه ی آنها منقرض میشد. در حالی که بیشتر گیاهان کویری از مکانیسم هایی برخوردار هستند که به آنها اطمینان میدهد که تنها پس از دریافت حجم زیادی از باران جوانه بزنند، این به معنی قابلیت تغییر زمان جوانه زدن در گیاه است. بعلاوه، یک ماده شیمیایی طبیعی در بذر ها جوانه زدن آنها را به تعویق میاندازد. هنگامی که آب برای اولین بار به گیاه میرسد، رشد آن تا سطح زمین کامل میشود. هرچند این ماده ی محافظ باید بسیار تغذیه بشود تا اجازه دهد بذر جوانه بزند-که هنگام مواجهه ی دوم بذر با آب اتفاق خواهد افتاد. اما اگر این برخورد دوم اتفاق نیافتد-یعنی اگر بارندگی دیگری در ایام نزدیک اتفاق نیافتد-آنگاه بذر جوانه نخواهد زد. بنابراین بذر به دو مرحله ی مجزا احتیاج دارد؛ اولین آنها باعث رشد بذر تا سطح زمین میشود، و دومی ماده ی بازدارنده ی جوانه زدن را از بین میبرد. تنها هنگامی که این اتفاق به وقوع بپیوندد جوانه زدن اتفاق میافتد.
بذر گیاهان یکروزه ی دیگری- مانند بذر هنوانه ی تلخ- تنها در تاریکی جوانه میزند. غشاء خارجی بذر پس دنباله ای از مرطوب شدن‌ها و خشک شدن‌ها تغییر کرده و به اکسیژن اجازه میدهد تا آزادانه وارد تخم بذر شود. ترکیب این عوامل ضروری باعث جوانه زدن بذر خواهد شد. اما تنها پس از آنکه بذر زیر خاک قرار بگیرد و برای چند مرتبه رطوبت را دریافت کند.
در رویش این گیاهان، یک ترتیب بدون نقص وجود دارد،برنامه و محاسبه. همه چیز، در هر مرحله از قبل مشخص شده است. تمامی اندازه‌گیری های پیشگیرانه در برابر شرایط وخیم احتمالی به گونه‌ای انجام شده است که بذر بیهوده جوانه نزند.
بنابراین هوش و دانشی که در باره ی چنین نظامی برای شکل‌گیری گیاهان یکروزه تصمیم میگیرد متعلق به چه کسی است، که برای آنها به بهترین شکل در شرایطی که در آن زندگی میکنند خلقت میکند؟ سلول‌های گیاه؟ خود گیاه؟ یا اینکه این نظام بی‌نقص و عاری از خطا به صورت اتفاقی به وجود آمده؟ فقدان منطق در این سؤال‌ها مشخص است. این گیاهان، با خصوصیات ایدآل برای محل سکونت آنها، آفریده های اعلی ی خداوند، سرور جهانیان هستند.
گروه دیگری از گیاهان کویری برگ‌های خود را در طول دوران خشکسالی میریزند. هنگامی که منابع آبی آنها کاهش میابد این گیاهان به سرعت برگ‌های کوچک خود را از دست میدهند. یکی از انواع این گیاهان اکتیلو نام دارد. این گیاه در طول مدت خشکسالی به خواب فرو می‌رود و غیر فعال میشود و تا زمان بارندگی در همان حالت باقی میماند. اما هنگامی که بارندگی اتفاق میافتد، به سرعت شروع به جوانه زدن برگ‌های جدید میکند. برخی از بوته ها هم این ویژگی را دارا میباشند؛ ولی آنها به خواب فرو نمیروند، چون آنها به اندازه ی کافی مقاوم هستند که با استفاده از آب و مواد غذایی ذخیره شده در ریشه‌های زیر زمینی ویژه ای که دارند زنده بمانند. این ریشه‌ها به صورت افقی زیر زمین پهن می‌شوند و برای مدت طولنی زنده میمانند.
گیاهان کویری تصویری بسیار تکان دهنده ایجاد میکنند. برخی از آنها با سیستم‌ها و ساختار های ویژه ای مجهز شده‌اند تا از طریق ذخیره ی آب، استتار کردن یا به خواب فرو رفتن در
کویر زنده بمانند. برخی از آنها از عوامل شیمیایی گوناگونی استفاده میکنند تا از جوانه زدن بذرشان جلوگیری کنند و همانطور که دیدیم، از روش‌های محافظتی گوناگونی برای حفظ خود در برابر زیستگاهی که بزرگترین موانع و سختی‌ها برای زندگی در آن سر برافراشته است استفاده میکنند. خلقت بی‌نظیر این گیاهان، ادامه ی حیات آنها در محیطی که انسان‌ها تصور میکنند کاملاً غیر قابل سکونت است، یک بار دیگر هنر و دانش بی پایان پروردگار را به نمایش میگذارد.
نظرات
ارسال یک نظر